PLC پی ال سی

✅ PLC چیست؟

PLC یا کنترل‌کننده منطقی برنامه‌پذیر یک رایانه صنعتی مخصوصه که برای کنترل فرایندها یا ماشین‌آلات در کارخانه‌ها و صنایع طراحی شده. PLC‌ها جایگزین سیستم‌های کنترل رله‌ای و الکترومکانیکی قدیمی شدن و خیلی قابل‌اعتمادتر، منعطف‌تر و قابل‌برنامه‌ریزی هستن.

🧠 وظیفه‌ی PLC چیه؟

PLC به زبان ساده، اطلاعات رو از سنسورها می‌گیره، اون‌ها رو پردازش می‌کنه، و بر اساس برنامه‌ای که از قبل براش نوشته شده، به خروجی‌ها (مثل موتور، شیر برقی، چراغ و…) فرمان می‌ده.

⚙️ اجزای اصلی PLC

1. واحد پردازش مرکزی (CPU): مغز PLC که دستورات برنامه‌رو اجرا می‌کنه.
2. حافظه: جایی برای ذخیره‌ی برنامه‌ها و داده‌ها.
3. ورودی‌ها (Inputs): اطلاعات رو از سنسورها یا دکمه‌ها می‌گیره.
4. خروجی‌ها (Outputs): سیگنال‌هایی برای کنترل عملگرها ارسال می‌کنه.
5. منبع تغذیه: برق مورد نیاز برای کار PLC رو تأمین می‌کنه.
6. رابط برنامه‌نویسی: برای نوشتن و انتقال برنامه به PLC استفاده می‌شه (معمولاً از طریق لپ‌تاپ).

🔁 نحوه‌ی عملکرد PLC

1. اطلاعات از ورودی‌ها خونده می‌شن.
2. پردازش طبق برنامه انجام می‌شه.
3. نتیجه به خروجی‌ها فرستاده می‌شه.
4. این چرخه با سرعت بالا و به‌طور مداوم تکرار می‌شه.

💻 زبان‌های برنامه‌نویسی PLC

• Ladder Diagram (LD) – شبیه نقشه‌های رله‌ای، خیلی محبوبه.
• Function Block Diagram (FBD)
• Structured Text (ST)
• Instruction List (IL)
• Sequential Function Chart (SFC)

🏭 کاربردهای PLC

• اتوماسیون صنعتی و خطوط تولید
• کنترل آسانسورها
• تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب
• سیستم‌های تهویه و گرمایشی (HVAC)
• صنایع خودروسازی، غذایی، نفت و گاز

🔝 برندهای معروف PLC

1. Siemens (زیمنس) – آلمان 🇩🇪

• محبوب‌ترین برند در جهان و مخصوصاً در ایران
• خانواده‌های معروف:
  • S7-200 (ساده و ارزان – برای پروژه‌های کوچک)
  • S7-300 / S7-400 (پروژه‌های صنعتی و بزرگ)
  • S7-1200 / S7-1500 (مدرن‌تر و پیشرفته‌تر)
• نرم‌افزار برنامه‌نویسی: TIA Portal
• مناسب برای: کارخانه‌های بزرگ، پروژه‌های اتوماسیون پیچیده، خطوط تولید

2. Allen-Bradley (آلن بردلی) – آمریکا 🇺🇸

• زیرمجموعه‌ی شرکت Rockwell Automation
• خانواده‌های معروف:
  • MicroLogix (ساده‌تر و مناسب پروژه‌های کوچک)
  • ControlLogix / CompactLogix (پیشرفته‌تر و ماژولار)
• نرم‌افزار برنامه‌نویسی: RSLogix 500 / Studio 5000
• بیشتر در آمریکای شمالی کاربرد داره

3. Mitsubishi Electric – ژاپن 🇯🇵

• قابل‌اعتماد، با قیمت مناسب
• خانواده‌های معروف:
  • FX Series (محبوب و پرکاربرد)
  • Q Series (برای پروژه‌های بزرگ)
• نرم‌افزار برنامه‌نویسی: GX Developer / GX Works
• مناسب برای: ماشین‌آلات صنعتی، خطوط بسته‌بندی، سیستم‌های اتوماسیون کوچک و متوسط

4. Omron – ژاپن 🇯🇵

• ساده، قابل‌اعتماد و مناسب برای پروژه‌های متوسط
• خانواده‌های معروف: CP1E / CP1H / CJ2
• نرم‌افزار برنامه‌نویسی: CX-Programmer
• کاربرد زیاد در صنایع غذایی، بسته‌بندی، داروسازی

5. Schneider Electric – فرانسه 🇫🇷

• طراحی حرفه‌ای با رابط کاربری خوب
• خانواده‌های معروف:
  • Modicon M221 / M241 / M580
• نرم‌افزار برنامه‌نویسی: EcoStruxure Machine Expert (قبلاً SoMachine)
• بیشتر در پروژه‌های انرژی، سیستم‌های توزیع برق، کنترل صنعتی استفاده می‌شه

6. Delta – تایوان 🇹🇼

• اقتصادی و مناسب برای پروژه‌های ساده و کوچک
• خانواده‌های معروف: DVP Series
• نرم‌افزار برنامه‌نویسی: WPLSoft
• محبوب در کشورهای آسیایی و حتی ایران به‌خاطر قیمت پایین

7. ABB – سوئیس 🇨🇭

• برند صنعتی قوی با قابلیت اتصال به سیستم‌های پیچیده برق و انرژی
• بیشتر در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و برق کاربرد داره

💡 نکته مهم:

انتخاب برند PLC بستگی به عوامل مختلفی داره مثل:

• بودجه پروژه
• سطح پیچیدگی فرآیند
• تجربه‌ی برنامه‌نویس با برند خاص
• خدمات پس از فروش و دسترسی به قطعات در منطقه

📊 جدول مقایسه برندهای معروف PLC

🔍 جمع‌بندی سریع:

• اگه پروژه صنعتی بزرگ داری: Siemens یا Allen-Bradley
• اگه قیمت برات مهمه: Delta یا Mitsubishi
• اگه دنبال رابط کاربری ساده و یادگیری راحتی: Omron
• برای انرژی و اتوماسیون برق: Schneider یا ABB

🛠️ تعمیرات PLC

PLCها معمولاً بسیار قابل‌اعتماد هستن، ولی مثل هر دستگاه الکترونیکی دیگه، ممکنه به دلایل مختلف دچار خرابی یا اشکال بشن. تعمیرات PLC شامل بررسی، عیب‌یابی و رفع مشکلات سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری سیستم کنترله.

🔍 مراحل کلی تعمیرات PLC

1. عیب‌یابی اولیه

• بررسی خطاهای نمایش داده‌شده روی PLC یا HMI
• چک کردن چراغ‌های LED وضعیت (مثل RUN، ERROR، COMM)
• بررسی اتصالات برق و سیگنال (ورودی/خروجی‌ها)
• نگاه به خطاهای نرم‌افزاری از طریق برنامه

2. بررسی سخت‌افزاری

3. بررسی نرم‌افزاری

• بررسی لاجیک (برنامه) برای یافتن خطا یا باگ
• آپلود برنامه از PLC برای تحلیل (در صورت روشن بودن سیستم)
• گاهی نیاز به بازنویسی یا بازیابی برنامه از نسخه پشتیبان هست
• بررسی نرم‌افزار برنامه‌نویسی و ورژن آن

4. تست نهایی

• بعد از رفع ایراد، PLC باید در وضعیت RUN قرار بگیره
• بررسی بشه که ورودی‌ها درست خونده می‌شن و خروجی‌ها درست فعال می‌شن
• تست کامل عملکرد سیستم

⚠️ خطاهای رایج در PLC

🧰 ابزارهای مورد نیاز برای تعمیر PLC

• لپ‌تاپ با نرم‌افزار برنامه‌نویسی مربوطه
• کابل ارتباطی (USB، RS232، Ethernet)
• مولتی‌متر (برای بررسی ولتاژ)
• تجهیزات تست مثل منبع تغذیه، شبیه‌ساز ورودی
• نسخه پشتیبان از برنامه (Backup)

✅ نکات مهم در نگهداری و پیشگیری

• تهویه مناسب تابلو برق برای جلوگیری از گرمای بیش از حد
• پشتیبان‌گیری دوره‌ای از برنامه‌ها
• نظافت و بازبینی دوره‌ای ماژول‌ها و کانکشن‌ها
• استفاده از منبع تغذیه پایدار و فیلترشده