رله چیست؟ Relay

رله چیست | رِله یک دستگاه الکتریکی است که به منظور کنترل جریان الکتریکی در یک مدار برقی استفاده می‌شود.

این دستگاه معمولاً به عنوان یک سوئیچ الکتریکی عمل می‌کند که در واکنش به سیگنال‌های الکتریکی ورودی، جریان الکتریکی را در مدار خاموش یا روشن می‌کند.

رله‌ها معمولاً برای کنترل دستگاه‌های بزرگتر یا در مدارهایی که نیاز به جریان بالا دارند، استفاده می‌شوند.

رله‌ها از دو قسمت اصلی تشکیل شده‌اند:

دیواره‌ی مغناطیسی (coil) و قسمت سوئیچینگ (contacts). زمانی که جریان الکتریکی از طریق دیواره‌ی مغناطیسی رله عبور می‌کند، این دیواره مغناطیسی یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند که قسمت سوئیچینگ رله را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث می‌شود که سوئیچ باز یا بسته شود و در نتیجه جریان الکتریکی در مدار متصل به رله کنترل شود.

رله‌ها در انواع مختلف و اندازه‌ها برای مصارف مختلف تولید می‌شوند و در بسیاری از کاربردهای صنعتی و الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جمله در سیستم‌های اتوماسیون صنعتی، کنترل تجهیزات الکتریکی، وسایل نقلیه، و سیستم‌های ایمنی.

به علاوه، رله‌ها به عنوان یکی از ابزارهای مهم در کنترل فرآیندها و تجهیزات به کار می‌روند. در مثال‌های زیر، می‌توانید کاربردهای مختلف رله‌ها را ببینید.

کاربرد رله ها

1. کنترل موتورها: در بسیاری از سیستم‌های اتوماسیون صنعتی و دستگاه‌هایی که موتورها دارند (مانند پمپ‌ها و کمپرسورها)، رله‌ها برای کنترل روشن و خاموش کردن موتورها استفاده می‌شوند.

2. کنترل دما: رله‌ها می‌توانند برای کنترل دمای یک فرآیند یا سیستم (مانند یک کوره یا سیستم گرمایش و سرمایش) استفاده شوند.

زمانی که دما به مقدار مورد نظر نرسد، رله‌ها می‌توانند دستگاه‌های گرمایش یا خنک کننده را روشن یا خاموش کنند.

3. سیستم‌های ایمنی: رله‌ها در سیستم‌های ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا در شرایط خطرناک، مدارهای الکتریکی را قطع کرده و از وقوع حوادث جلوگیری کنند.

مثلاً در صنایع پتروشیمی یا نفت و گاز، رله‌ها می‌توانند در صورت نشت گاز یا شرایط خطرناک دیگر فعال شوند.

4. سیستم‌های خودرو: در خودروها، رله‌ها برای کنترل سیستم‌های مختلفی مانند سیستم روشنایی، وسایل نقلیه خودرو، و سیستم‌های ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

5. سیستم‌های اتوماتیک خانگی: در خانه‌ها، رله‌ها ممکن است برای کنترل سیستم‌های روشنایی، سیستم‌های گرمایش و سرمایش و حتی سیستم‌های امنیتی مورد استفاده قرار گیرند.

به طور کلی، رله‌ها ابزار مهمی در کنترل دستگاه‌ها و فرآیندهای الکتریکی هستند و در صنایع مختلف و کاربردهای متعدد مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع رله

رله‌ها در انواع مختلف برای کاربردهای مختلف تولید می‌شوند. برخی از انواع معروف رله‌ها عبارتند از:

1. رله‌های الکترومکانیکی: این نوع رله‌ها از دو قسمت اصلی تشکیل شده‌اند: دیواره مغناطیسی و قسمت سوئیچینگ. زمانی که جریان الکتریکی از طریق دیواره مغناطیسی عبور می‌کند، سوئیچ رله باز یا بسته می‌شود.

2. رله‌های حالت جامد (Solid-State Relays): این نوع رله‌ها بدون قسمت‌های مکانیکی مانند سوئیچینگ الکترومکانیکی عمل می‌کنند.

آن‌ها از قطعات الکترونیکی برای کنترل جریان الکتریکی استفاده می‌کنند و اغلب سریع‌تر و با عمر کاری بلندتری از رله‌های الکترومکانیکی برخوردارند.

3. رله‌های حالت جامد نیمه‌هادی (Solid-State Relay SSR): این نوع رله‌ها از قطعات نیمه‌هادی مانند تریستورها و تریاک‌ها برای کنترل جریان الکتریکی استفاده می‌کنند. آنها به صورت بی‌صدا و بدون ترکیبات مکانیکی عمل می‌کنند.

4. رله‌های حفاظتی (Protective Relays): این نوع رله‌ها برای حفاظت از تجهیزات و شبکه‌های برقی در مواجهه با شرایط خطرناک مانند افزایش ولتاژ، جریان بیش از حد، کوتاه‌زنی و … به کار می‌روند.

5. رله‌های زمانی (Time Delay Relays): این نوع رله‌ها برای تأخیر در عملکرد خاموش یا روشن کردن یک دستگاه یا فرآیند برقی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آن‌ها می‌توانند تأخیر زمانی را تنظیم کرده و به تناسب با نیاز مدار کار کنند.

6. رله‌های ترموکوپل (Thermocouple Relays): این نوع رله‌ها برای کنترل دما و اندازه‌گیری تغییرات دما با استفاده از ترموکوپل‌ها به کار می‌روند.

7. رله‌های انتقال (Latching Relays): این نوع رله‌ها یکبار در وضعیت روشن یا خاموش قرار می‌گیرند و تا زمانی که یک سیگنال مخصوص دیگری آن‌ها را تغییر ندهد، وضعیت خود را حفظ می‌کنند.

همچنین باید توجه داشت که در هر نوع رله ممکن است ویژگی‌های مختلفی مانند جریان مجاز، ولتاژ مجاز، نوع اتصال (نوری، تماس باز، تماس بسته، و غیره) و توان مصرفی متغیر باشند که بسته به نیاز مدار و کاربرد معین انتخاب می‌شوند.