تعمیر برد آسانسور SELCOM DRIVE

تعمیر برد آسانسور SELCOM DRIVE

– مقدمه و جایگاه در سیستم آسانسور

برد کنترل درب آسانسور یکی از اجزای حیاتی سیستم است که وظیفه تنظیم و کنترل حرکت درب کابین (یا درب طبقات) را بر عهده دارد. در اکثر سیستم‌های مدرن، درب آسانسور به صورت خودکار باز و بسته می‌شود و باید با دقت و هماهنگی با سیستم کنترل کل آسانسور کار کند تا ایمنی و راحتی مسافران تضمین شود.

شرکت Selcom یکی از تولیدکنندگان مطرح سیستم‌های درب آسانسور است. امروزه، بردهای کنترل درب Selcom اغلب با نام‌هایی مانند «Supra / MIDI Control Board»، «ECO Door Controller»، یا شماره‌های مدل مانند S903376G01S شناخته می‌شوند.
بردی که شما گفته‌ای احتمالاً یکی از همین مدل‌هاست.

در ادامه بخش‌های مختلف عملکردی و اجزای داخلی چنین بردی را تشریح می‌کنم.

– ساختار کلی و اجزای سخت‌افزاری

برد کنترل درب Selcom معمولاً از ترکیب ماژول‌های مختلف الکترونیکی تشکیل می‌شود که هریک نقش مشخصی دارند. این اجزا را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:

-بخش تغذیه و تغذیه قدرت

– شامل ترانسفورماتور یا منبع تغذیه ایزوله است که ولتاژ خط (معمولاً AC شبکه) را به ولتاژهای داخلی مورد نیاز تبدیل می‌کند.
– خازن‌های بزرگ الکترولیتی برای فیلتر کردن نوسانات و تأمین توان پیک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
– قطعاتی مانند پل دیود، رگولاتورها، فیوزها و عناصر محافظ در این قسمت دیده می‌شوند.

-قطعات قدرت و درایو موتور درب

– درایورهای قدرت برای کنترل موتور درب (معمولاً موتورهای DC یا موتورهای AC با سرعت متغیر)
– ترانزیستورهای توان (MOSFET، IGBT یا مشابه)
– مقاومت‌های شنت یا حسگرهای جریان برای اندازه‌گیری جریان موتور
– سنسورهای اثر هال، انکودر یا سنسور موقعیت درب

-بخش کنترل منطقی / پردازنده‌ای

– پردازنده مرکزی (میکروکنترلر، میکروپروسسور یا حتی یک کنترلر ASIC)
– حافظه برنامه (فلش یا EPROM)
– حافظه کاری (RAM)
– پورت‌های ورودی/خروجی (I/O) برای ارتباط با سنسورها، کلیدها، رله‌ها، رابط با سیستم مرکزی آسانسور
– منطق داخلی جهت تشخیص وضعیت‌ها، نظارت بر ایمنی، و پردازش دستورات

-ورودی و خروجی‌های جانبی

– کانکتورها و ترمینال‌ها برای اتصال به سیستم کنترل آسانسور (برای فرمان باز، بسته، توقف و باز شدن ایمنی)
– ورودی‌هایی برای سنسورهای امنیت درب مانند فتوسل، کلید ایمنی، کلید شروع و توقف تست
– خروجی‌هایی برای فرمان موتور، فرمان بوق یا آلارم، سیگنال وضعیت (مثل وضعیت باز بودن درب)
– سوئیچ‌ها و DIP سوئیچ‌ها برای تنظیم پارامترهای مختلف (مثلاً سرعت، گشتاور، زمان تأخیر)
– نمایشگر کوچک یا LED برای نمایش وضعیت یا کد خطا (در بعضی مدل‌ها)

-مدارهای حفاظتی و ایمنی

– حفاظت در برابر بار زیاد یا اتصال کوتاه در موتور
– قطع جریان در شرایط بحرانی
– محافظت حرارتی (دمای بیش از حد)
– مدار نظارتی برای تشخیص خطا در سنسورها
– قیود ایمنی مطابق با استانداردهای آسانسور (مثلاً قطع عملکرد اگر درب به درستی بسته نشود)

هرکدام از این بخش‌ها باید به دقت طراحی شده باشند تا در محیط چالش‌برانگیز آسانسور (نوسانات برق، لرزش‌ها، شرایط دمایی متفاوت) عملکرد قابل اعتمادی داشته باشند.

– عملکرد اصلی برد کنترل درب Selcom

برد کنترل درب Selcom وظایف پیچیده‌ای را بر عهده دارد. در زیر گام به گام عملکرد معمولی آن را توضیح می‌دهم:

– راه‌اندازی و تشخیص موقعیت اولیه

– وقتی سیستم برق به برد می‌رسد، ابتدا کنترلر چک می‌کند که درب در وضعیت مرجع (مثلاً کاملاً بسته) باشد یا خیر. اگر درب در وضعیت مرجع نباشد، برد فرمانی به موتور می‌دهد تا درب را با سرعت پایین به سمت وضعیت مرجع حرکت دهد.
– سنسور موقعیت یا سوئیچ مرجع (limit switch) نقش مهمی در این مرحله دارد. وقتی درب به آن نقطه برسد، کنترلر آن را تشخیص می‌دهد و آن را به عنوان “مکان صفر” قبول می‌کند.

– باز و بسته کردن درب به فرمان سیستم کنترل آسانسور

– در زمان رسیدن کابین به طبقه، سیستم مرکزی آسانسور یک فرمان «OPEN DOOR» به برد درب می‌فرستد. برد پس از بررسی شرایط ایمنی، موتور را با یک منحنی سرعت تنظیم‌شده راه می‌اندازد (ابتدا سرعت کم، سپس شتاب، رسیدن به سرعت نهایی، سپس کاهش برای توقف نرم).
– پس از مدت زمان تنظیمی یا طی یک تایمر، فرمان «CLOSE DOOR» صادر می‌شود. قبل از بستن کامل، کنترلر ممکن است شرایط ایمنی را بررسی کند: اگر در مسیر درب مانعی باشد (مثلاً جسمی در میانه مسیر)، برد فرمان باز مجدد صادر می‌کند یا بستن را متوقف می‌کند.
– اگر هنگام بستن درب فشار یا مقاومت غیرمعمولی دریافت شود، برد ممکن است عملکرد باز مجدد یا توقف را اجرا کند.

– نظارت بر ایمنی

– سنسورهای ایمنی مانند فتوسل (چشمی مادون قرمز) یا لبه حساس (door edge sensor) دائماً بررسی می‌شوند. اگر مانعی شناسایی شود، برد سریع فرمان باز صادر می‌کند تا از آسیب به مسافر جلوگیری کند.
– تماس‌های کنترلی در ارتباط با قفل درب (در برخی سیستم‌ها قفل مکانیکی وجود دارد) نیز تحت نظارت هستند. اگر قفل تأمین نشده باشد، برد ممکن است اجازه بازبستن درب را ندهد یا کل سیستم را متوقف کند.
– قابلیت تشخیص خطاهای داخلی، مانند خرابی سنسورها، جریان زیاد در موتور، یا وضعیت غیرمنتظره در عملکرد از ویژگی‌های ضروری است.

– تنظیم پارامترها و خودآموزی (Self-Learning)

– بسیاری از مدل‌ها امکان تنظیمات پارامتریک دارند: سرعت باز و بسته شدن، گشتاور مجاز، زمان تأخیر بین باز و بسته، شتاب و کاهش سرعت و …
– برخی بردها دارای فرایند یادگیری خودکار هستند: برای مثال، هنگام نصب، برد با اجرای باز و بسته کامل، مقادیر مرجع و نقطه‌های توقف را تشخیص می‌دهد و آن‌ها را ذخیره می‌کند.
– دیپ سوئیچ‌ها (DIP) یا منوهای پارامتری توسط دکمه‌ها یا نمایشگر روی برد امکان تنظیم دارند.

– گزارش‌گیری وضعیت و خطاها

– در داخل برد ممکن است مداری برای تشخیص و ذخیره خطاها وجود داشته باشد (کد خطا). هنگام وجود خطا، LED یا نمایشگر مخصوص می‌تواند کد خطا را نمایش دهد تا تکنسین عیب‌یابی کند.
– غالباً برد دارای خروجی وضعیت (Status Output) است تا به سیستم کنترل اصلی آسانسور اطلاع دهد درب باز است / بسته است یا خطایی رخ داده است.

– ویژگی‌ها و مزایا در مدل‌های جدید

بردهای جدید Selcom ویژگی‌ها و امکاناتی دارند که به ارتقاء کارایی، ایمنی و نگهداری کمک می‌کنند:

-پشتیبانی از کنترل سرعت متغیر: عدم استفاده از حرکت یکنواخت باعث می‌شود باز و بسته شدن نرم‌تر و آرام‌تر انجام شود.
-مد کنترل دقیق گشتاور: کنترل دقیق میزان نیروی لازم برای حرکت درب تا حد امکان.
-قابلیت تشخیص لغزش یا قفل شدن درب: اگر درب گیر کند یا مقاومت غیرمعمول وجود داشته باشد، برد تشخیص داده و واکنش می‌دهد.
-امنیت بیشتر با تشخیص موانع: سیستم‌هایی مثل فتوسل یا حسگر فشار در لبه درب.
-امکان به‌روزرسانی نرم‌افزاری: در برخی مدل‌ها امکان ارتقاء برنامه کنترل (Firmware) وجود دارد.
-رابط کاربر و عیب‌یابی ساده‌تر: نمایشگر داخلی یا LED جهت نمایش وضعیت یا خطاها.
-ذخیره پارامترها در حافظه غیر فرار (حتی پس از قطع برق).
-پشتیبانی از متغیرهای محیطی: قابلیت تحمل تغییرات دما، رطوبت و نویزهای الکتریکی معمول در محیط‌های صنعتی.

– چالش‌ها و نکات مهم در بهره‌برداری و نگهداری

استفاده از برد کنترل درب آسانسور، مخصوصاً از برند سلکوم، مستلزم رعایت نکاتی است تا عملکرد بلندمدت و ایمن تضمین شود:

-کیفیت برق و تداخلات الکتریکی: نوسان‌های برق یا نویزهای الکتریکی می‌توانند عملکرد مدار حسگرها را مختل کنند. استفاده از فیلترها و محافظ‌ها ضروری است.
-دمای محیط و تهویه: گرمای تولیدی قطعات قدرت باید دفع شود؛ اگر برد در مکانی محصور یا بدون تهویه مناسب باشد، امکان گرم شدن و خرابی افزایش می‌یابد.
-تنظیم پارامترها به دقت: تنظیمات سرعت، گشتاور و زمان تأخیر باید متناسب با وزن درب، شرایط نصب و بار دینامیکی صورت گیرد.
-بازرسی دوره‌ای سنسورها و اتصالات: کثیف شدن فتوسل یا قطع و وصل اتصالات می‌تواند منجر به خطا یا عملکرد ناایمن شود.
-به‌روزرسانی و هماهنگی با سیستم اصلی آسانسور: برد درب باید با سیستم کنترل مرکزی آسانسور هماهنگ باشد، خصوصاً در زمان به‌روزرسانی‌ها یا تغییرات در منطق عملکرد.
-تعمیر قطعات قدرت حساس: قطعات مثل ترانزیستور قدرت، خازن‌ها یا فیوزها باید از قطعات با کیفیت بالا باشند و در صورت خرابی سریع تعویض شوند.
-مستندسازی و ثبت تنظیمات: هنگام نصب و نگهداری، مستند کردن پارامترها، خطاها و تنظیمات اصلی اهمیت دارد تا در آینده بازسازی شود.
-استانداردهای ایمنی: اطمینان از انطباق با استانداردهای آسانسور (در هر کشور) مانند EN 81، الزام به عملکرد ایمن درب‌ها حتی در شرایط استثنایی.

– نمونه مدل‌ها و شماره‌های مرسوم

در بازار آسانسور، مدل‌ها و شماره‌های شناخته‌شده‌ای از بردهای Selcom وجود دارد:

-S903376G01S: یکی از مدل‌های متداول بردهای درب Selcom که در سیستم‌های KONE و ThyssenKrupp نیز کاربرد دارد.
-KM901030G01 / 901160G01S: نمونه‌ای از برد درایو درب که تحت برند KONE / Selcom عرضه شده است.
-ECO Door Controller / 901140G01S: نمونه‌ای از برد درب در سری ECO شرکت Selcom.
-Supra / MIDI: نام عمومی برخی نسخه‌های کنترل‌کننده درب Selcom.
-RCF1: مدلی از کنترل درب که گزینه تنظیمات و منوی داخلی دارد.

این تنوع مدل نشان می‌دهد هر پروژه آسانسور ممکن است نسخه متفاوتی از این بردها را نیاز داشته باشد؛ از نظر ولتاژ، آرایش موتورها، سنسورها و تنظیمات پارامتری.

– نمونه کاربرد در سیستم آسانسور

فرض کن یک آسانسور در یک ساختمان اداری با چهار طبقه داریم که درب‌هایش با برد Selcom کنترل می‌شود. وقتی کابین به طبقه سوم می‌رسد:

– سیستم مرکزی به برد درب فرمان باز می‌دهد.
– برد ابتدا تأیید می‌کند که سیستم ایمنی فعال است و درب در وضعیت مرجع قرار دارد.
– موتور به آرامی آغاز به حرکت می‌کند، سرعت آن رو به افزایش می‌رود.
4. زمانی که درب تقریباً به اوج باز شدن نزدیک می‌شود، سرعت کاهش یافته و درب به آرامی متوقف می‌شود.
5. پس از مدت زمان تنظیمی (یا وقتی که سنسور تشخیص می‌دهد مسافری نزدیک است)، فرمان بسته شدن صادر می‌شود.
6. در هنگام بستن، اگر مانعی شناسایی شود (مثلاً چشمی در مسیر بسته شدن)، برد دستور باز مجدد یا توقف را اعمال می‌کند.
7. اگر درب با مقاومت زیاد مواجه شود (مثلاً گیر کردن به علت نقص مکانیکی)، سیستم تشخیص داده و واکنش ایمنی نشان می‌دهد.
8. پس از بسته شدن کامل و قفل شدن، برد سیگنال “درب بسته” را به کنترل مرکزی ارسال می‌کند و آسانسور اجازه حرکت مجدد می‌یابد.

– اهمیت و تاثیر برد کنترل درب در عملکرد آسانسور

-ایمنی: یکی از مهم‌ترین وظایف برد این است که از بسته شدن درب در حضور مسافر یا مانع جلوگیری نماید و اختلالات را به سرعت تشخیص دهد.
-راحتی مسافر: باز و بسته شدن نرم و بدون تکان زیاد احساس خوشایندی را منتقل می‌کند.
-طول عمر مکانیکی کمتر فشار روی قطعات درب: حرکت کنترل‌شده و نرم باعث کاهش استهلاک می‌شود.
-هماهنگی با سیستم مرکزی: کنترل دقیق درب نقش مهمی در زمان‌بندی حرکت آسانسور دارد؛ اگر درب دیر بسته شود، زمان توقف افزایش می‌یابد.
-عیب‌یابی سریع: وجود امکانات تشخیص خطا و نمایش آن‌ها کمک می‌کند تا زمان تعمیر کاهش یابد.
-ارتقاء و به‌روزرسانی: امکان بهبود عملکرد در آینده از طریق به‌روزرسانی نرم‌افزاری یا جایگزینی مدولار.

تعمیر برد آسانسور SELCOM DRIVE